In 2018 waren er 32 paren kraanvogels in Nederland. Daarmee is de populatie spectaculair gegroeid, met maar liefst 45% ten opzichte van 2017. Driekwart van de paren verblijft in Drenthe en Friesland.
In totaal hadden ongeveer 25-26 paren een nest met eieren en daarvan kregen 12 paren kuikens. Van de 20 getelde kuikens vlogen er uiteindelijk 7 uit. In verhouding tot het aantal broedparen is dat een teleurstellend eindresultaat. De verklaring zit in twee factoren. Door de droogte werd het voedsel schaars en werden nest- en slaapplaatsen bereikbaar voor predatoren. Daarnaast kostte de recreatiedruk twee kuikens het leven.
Negen paren erbij in Noord-Nederland
In de noordelijke provincies groeide de populatie met negen paren. In het Dwingelderveld kwamen er twee paren bij en zaten zes paren, waarvan er vijf broedden (info J. Kleine, R. Popken). Het Fochteloërveen blijft cruciaal voor de populatie, als broedplaats (een derde van alle broedparen in Nederland) en pleisterplaats. Daar waren in 2018 acht broedparen.
In Friesland zat voor het eerst een paar op de Dellebuursterheide.
In Drenthe werden paren vastgesteld, in de Holmerts Amen (1) (info P. Arends) en in het Bargerveen (3). In het Bargerveen hebben waarschijnlijk één of twee paren gebroed, op basis van de beschreven nestindicatieve waarnemingen van de kraanvogelwachters (info G. Bril en E. Bloeming). Het Bargerveen heeft lang moeten wachten op kraanvogels, waarschijnlijk omdat het te versnipperd is met wandel- en fietspaden. Kraanvogels geven de voorkeur aan grote gebieden met voldoende rust. Dit blijkt ook uit de nieuwe vestigingen van broedparen in het zuiden van het land.
Voor het eerst nesten in Noord-Brabant en Limburg
In Noord-Brabant en Limburg is voor het eerst gebroed. Het aantal paren in het zuiden groeide met één paar naar drie. Na jarenlange omzwervingen van paren in Noord-Brabant en Limburg is er nu sprake van een definitieve vestiging in twee grote hoogveengebieden.
Zowel in de Groote Peel als de Mariapeel broedde één paar; daarnaast zat in de Mariapeel nog een tweede paar dat niet broedde. Door de droogte was het nest in de Mariapeel in juli goed bereikbaar. In het nest zijn eisnippers van de kraanvogel gevonden (info B. van Noorden).
Drenthe en Friesland
In de broedtijd is in het Dwingelderveld veel onrust door concurrentie van paren die zich vestigen. Twee paren hadden kleine kuikens maar die waren al snel verdwenen. In augustus werd nog een paar met een kuiken ontdekt, een nalegsel van een van de paren die de kuikens eerder had verloren. Dit kuiken is half september uitgevlogen (info J. Kleine).
In het Drents Friese Wold hadden beide paren kuikens. Bij één paar verdwenen de kuiken(s) vrijwel direct na de uitkomst van de eieren, terwijl het andere paar met kuikens na een maand plotseling van de aardbodem leek verdwenen (info L. Postumus, A. J van Dijk, W. van de Meer, H. Feenstra).
In het Fochteloërveen waren vier paren met minstens zeven kuikens. Uiteindelijk zijn daarvan twee kuikens uitgevlogen in juli. Twee kuikens stierven als gevolg van recreatiedruk, voor info zie het artikel. Eén kuiken was pas met 13 weken vliegvlug, vermoedelijk als gevolg van de voedselschaarste door de droogte en rasters om het gebied.
Op de Dellebuursterheide waren twee kuikens. Eén kuiken is na een paar weken verdwenen, maar het andere vloog succesvol uit in augustus (info T.Jager). Het verslag hiervan leest u hier.
Overijssel en Gelderland
In het Korenburgerveen in Gelderland zijn de kuiken(s) van een nalegsel na ongeveer twee weken verdwenen (info H. Rauwerdink).
In de Engbertsdijksvenen zijn waarschijnlijk geen kuikens geboren (info G. Schepers).
In het Haaksbergerveen is één kuiken geregeld gezien en uitgevlogen (info R. Ruis).
In het Wierdense veld zijn twee kuikens geboren en uitgevlogen in juli, en dat is voor het derde jaar op rij! Sinds de kraanvogel er broedt, wordt een wandelpad dat door het veengebied loopt afgesloten, en dat werpt zijn vruchten af (info G. Dommerholt, M. Zekhuis). Deze maatregel zou in veel meer gebieden een positief effect kunnen hebben voor deze kwetsbare vogels.
Foto onder: ouder met kuiken van ongeveer vier en halve week oud. Foto’s H. Eeftink
Bescherming voorzetten!
Ondanks een uiteindelijk mager broedsucces blijft de kraanvogel in opmars en vestigt hij zich op steeds meer plekken in Nederland. Als we volgend jaar wat meer geluk hebben met het weer én als het lukt om nest- en opgroeigebieden beter te beschermen, kon het weleens een topjaar worden.
Op veel gebieden in Nederland dragen kraanvogelwachters en andere liefhebbers van kraanvogels hier actief aan bij. Op social media werpen oproepen via onder meer Twitter.com/kraanvogels om foto’s en berichtgeving over kraanvogels in kwetsbare periodes te beperken, vruchten af.
Ook www.waarneming.nl werkt mee, door waarnemingen onder embargo te zetten. Lokale afdelingen van natuurbeschermingsorganisaties en overheden kunnen het effect versterken door maatregelen te treffen om met name de verkeers- en recreatiedruk in gevoelige periodes in te dammen.
Heeft u aanvullingen of correcties op dit overzicht, geef het s.v.p. door!