Met 70 paren is het aantal kraanvogels verder toegenomen in Nederland (50 paren in 2023). In 2024 bouwden circa 53 paren een nest en legden eieren. Daaruit zijn minstens 66 kuikens geboren en 46 uitgevlogen. Een uitvliegsucces van 0,87 per broedpaar met legsel is een prima landelijk resultaat. Hierna het verslag van het kraanvogelbroedjaar 2024.
Bijna vliegvlugge jongen van een nalegsel op 8 september 2024 in het Fochteloërveen
Kleddernat voorjaar in het voordeel van kraanvogels
Het broedsucces in 2021-2024 (0,69) is veel beter dan tijdens de droge jaren van 2018-2020 (0,28). In het broedseizoen van 2024 is het broedsucces met 0,87 uitgevlogen kuiken per broedpaar zelfs nog iets beter dan in 2023 (0,73).
De winter 2023/24 was zeer zacht, somber en nat. De lente van 2024 doet daar nog een schepje bovenop en zeer nat, somber en recordwarm. De overvloedige regenval in de winter en het voorjaar zijn gunstig voor het broedsucces van de kraanvogels in Nederland. De eerste helft van de zomer was vaak koel en nat en de tweede helft vaak warm en droog. Door het wisselvallige weer komen er minder bezoekers in de meest kwetsbare periode en dat is gunstig voor paren en families kraanvogel die zich vestigen, broeden of rondscharrelen met kuikens.
Noord-Nederland versterkt haar positie
In Drenthe en Friesland groeit het aantal van 37 (2023) naar 50 paren in 2024. Het gaat om 38 paren met een nest en eieren en 12 territoriale paren. Bij 38 broedparen zijn minstens 50 kleine kuikens geteld en daarvan vliegen er 35 uit. Vooral het aantal territoriale paren is sterk toegenomen in 2024.
Het Fochteloërveen (11 broedparen), het Dwingelderveld (6+3 territoria) en het Drents-Friese Wold (8+1 territorium) vormen de kern van het verspreidingsgebied. Hier zit nagenoeg de helft van alle broedparen in Nederland. In het kerngebied treden kleine verschuivingen op en wordt geknokt om broedplaatsen. Op de gemeenschappelijke baltsplaatsen in de buurt van het Fochteloërveen liepen in het vroege voorjaar 5-7 nieuwe paren en was langdurig strijd. Toen de broedparen zich terugtrokken in het veengebied om te nestelen, verplaatste de strijd zich naar het broedgebied, en waren weken achtereen verjaagvluchten te zien van territoriale kraanvogels achter nieuwkomers aan.
Veel concurrentie op de baltsplaats door een toename van paren die op zoek zijn naar een eigen plekje. 18 maart 2024 “Fochteloërveen”
Het Fochteloërveen loopt als gebied voorop met elf broedparen en tien uitgevlogen jongen. In het Drents-Friese Wold vliegen tien jongen uit bij acht broedparen en is het broedresultaat per paar nog iets beter. Het begon destijds met broedparen in het Doldersummerveld en Wapserveld, maar tegenwoordig broeden kraanvogels verspreid in het natuurgebied van 6.000 hectare met bos, natte heide, vennen, een beekdal en natuurontwikkeling. Het aantal broedparen op het Doldersummer- en Wapserveld is toegenomen. In het Dwingelderveld zijn drie kuikens uitgevlogen bij zes broedparen en blijft het broedsucces wat achter.
Succesvol paar met 2 uitgevlogen jongen uit het Dwingelderveld 9 september 2024. Foto: Jan Vriend
In de beekdalen nabij Norg vliegen bij twee paren 2 jongen uit. Ook in het Hijkerveld en Holtingerveld vliegen paren met 2 jongen uit. Daarnaast zaten er twee paren met 1 uitgevlogen jong in het Hart van Drenthe en een paar met 1 jong in het Mantingerveld.
In het Bargerveen zaten twee broedparen en één territorium en vliegt bij één paar voor het eerst 1 jong uit. De inrichting van natte randzones biedt de komende jaren perspectief voor meer paren.
Succesvol paar met 1 uitgevlogen jong uit het Bargerveen 2 oktober 2024. Foto: Erik Bloeming
Overijssel
In Overijssel groeit het aantal paren van zeven* in 2023 naar twaalf in 2024, waarvan twee territoriale paren. Op de Zunasche heide en in het Wierdense veld vliegen 2 jongen uit en in het Haaksbergerveen 1 jong.
zeven* = na de publicatie van het jaaroverzicht in 2023 kwam vorig najaar nog een melding van een extra territorium in Overijssel
Gelderland
In Gelderland groeit het aantal van vier paren in 2023 naar zeven in 2024, waarvan drie territoriale paren op nieuwe locaties. In het Korenburgerveen vliegen bij twee paren 2 jongen uit en en één paar verliest het kuiken. Het Korenburgerveen is al jaren achtereen hofleverancier van jongen in deze regio. In het Wooldse Veen vliegt bij één paar 1 jong uit.
Noord-Brabant
In Noord-Brabant brengt één broedpaar 1 jong groot in de Deurnsche Peel. Mogelijk zat er een tweede paar maar die voldeed niet aan de SOVON criteria.
Paring Kraanvogels in de Deurnsche Peel 30 april 2024. Foto: Jan van der Kam
In Limburg zijn geen territoriale kraanvogels vastgesteld die voldoen aan de criteria van SOVON.
Komende jaren is het opletten geblazen
In 2021-2024 zijn 126 jongen uitgevlogen in Nederland. Net over de grens zitten paren in Duitsland ter hoogte van Drenthe en Overijssel, en neemt het aantal toe (ornitho.de). Daarnaast is er sprake van enige aanpassing bij een deel van de broedparen. Broedplaatsen die ze in het verleden links lieten liggen, worden nu wel gebruikt. Hier speelt gewenning, de toegenomen dichtheid aan broedparen en concurrentie een rol. De verwachting is dat de komende jaren het aantal paren verder toeneemt. Een interessante ontwikkeling die aandacht verdient.
In Noord-Nederland zijn voldoende open plekken in boswachterijen met heide en vennen, beekdalen, gebieden die water bergen of natte natuur maar ook in de rest van het land zijn genoeg natte gebieden met potentie voor paren kraanvogels.
Kans op hiaten in de telling neemt toe
De jaaroverzichten van de kraanvogels in 2001-2024 zijn vrij compleet. Met een groeiende populatie is dat de komende jaren niet vanzelfsprekend meer. De kans op hiaten wordt groter naarmate de populatie kraanvogels zich verder over Nederland verspreidt, en daarbij speelt mee dat kraanvogels in de broedtijd uiterst behoedzaam zijn. Ook de vergrijzing van een groep passievolle tellers met onderzoeksgebieden van vaak duizenden hectares heeft effect. De eerste zijn gestopt of nemen gas terug.
Heeft u aanvullingen op deze lijst, of op dit verslag, geef deze dan s.v.p. door via info@kraanvogels.net. Hartelijk dank!
Tot slot: dank aan alle kraanvogelwachters, waarnemers en liefhebbers. Op https://www.kraanvogels.net/contactpersonen-kraanvogelgebieden/ vindt u een overzicht van de broedgebieden en de contacten ter plekke.
Wilt u meer lezen over de ontwikkeling van kraanvogels in Nederland? Klik hier.
Herman Feenstra
Van droom naar werkelijkheid. Zomerverzamelplaats kraanvogels in het Fochteloërveen.